Κοινωνικός Φιλελευθερισμός

Πριν από ένα χρόνο, ο σημερινός υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος συνέγραψε ένα πόνημα περί του Κοινωνικού Φιλελευθερισμού. Το προλογίζει, μάλιστα, ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς. Εν ολίγοις, το εν λόγωι ιδεολόγημα, κατά τη γνώμη μου, αποτελεί μία μείξη σοσιαλδημοκρατίας και φιλελευθερισμού. Προκρίνει την ιδιωτική πρωτοβουλία αλλά την εντάσσει στα πλαίσια του γενικότερου κοινωνικού και εθνικού συμφέροντος. Για την ακρίβεια ο πρωθυπουργός γράφει ότι ο Κοινωνικός Φιλελευθερισμός δεν τα θεωρεί όλα οικονομικές νομοτέλειες και λογιστικά μεγέθη. Με αυτή του τη θεώρηση δείχνει με σαφήνεια την αποστασιοποίησή του από τον νεοφιλελεύθερο μονεταρισμό.

Ως γεννήτορα της αντίληψης, που στο διάβα των αιώνων μετεξελίχθη στο ιδεολόγημα του Κοινωνικού Φιλελευθερισμού, ο κ. Αρβανιτόπουλος θεωρεί τον Αριστοτέλη ενώ ως νεώτερους πατέρες αυτού αναφέρει τον Adam Smith, τον John Steward Mill, τον David Ricardo, τον  Leon Walras, και τον John Maynard Keynes. Όσον αφορά την Ελλάδα αναφέρει εκείνους που επηρεάστηκαν από τις αρχές του Διαφωτισμού και του Φιλελευθερισμού, όπως ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Ρήγας Φερραίος, ο Αδαμάντιος Κοραής, ο Δανιήλ Φιλιππίδης, ο Γρηγόριος Κωνσταντάς, ο Κωνσταντίνος Κούμας, ο Αναστάσιος Πολυζωΐδης, ο πανεπιστημιακός Ιωάννης Σούτσος, ο Παύλος Καλλιγάς, ο οικονομολόγος Ανδρέας Ανδρεάδης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο Γιώργος Θεοτοκάς, ο Παναγής Παπαληγούρας, ο Αθανάσιος Κανελλόπουλος και αρκετοί άλλοι.

Σχετικά με την εξέλιξη του Φιλελευθερισμού στο ελληνικό κράτος ο κ. Αρβανιτόπουλος ορίζει τον Κοινωνικό Φιλελευθερισμό ως τη συνέχεια του Ριζοσπαστικού Φιλελευθερισμού, ιδεολογήματος που υιοθέτησε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με σκοπό να ορίσει τον ιδεολογικό προσανατολισμό της Νέας Δημοκρατίας στο Α’ Συνέδριο του κόμματος το 1979 που έλαβε χώρα στη Χαλκιδική. Ο ιδρυτής της Ν.Δ θεωρούσε ως μείζον ζήτημα τον πολιτικό επαναπροσδιορισμό της Δεξιάς Αστικής ιδεολογίας κατά τη μεταπολίτευση. Έτσι, ενστερνιζόμενος τις αντιλήψεις του εγκάρδιου φίλου του Βαλερί Ζισκάρ Ντ’ Εστέν, την περίοδο που διέμενε στο Παρίσι αποφάσισε να επεξεργαστεί την πρόταση του Φιλελευθερισμού με κοινωνικό πρόσωπο.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, στην ομιλία του στο συνέδριο της Χαλκιδικής προσδιόρισε τους βασικούς άξονες της ιδεολογίας της Ν.Δ, οι οποίοι συνοψίζονται στην πίστη προς την ιδέα του Έθνους, στην ειρηνική συμβίωση των λαών, στην ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης, στην κοινοβουλευτική δημοκρατία, στην κοινωνική δικαιοσύνη, στην ελεύθερη δημοκρατική οικονομία και στις πολιτιστικές δυνατότητες της χώρας. Όλα τα παραπάνω συνιστούν το ιδεολογικό πλαίσιο του Ριζοσπαστικού Φιλελευθερισμού. Μάλιστα, οριοθετώντας τον Ριζοσπαστικό Φιλελευθερισμό, ξεκαθάρισε ότι αυτός βρίσκεται μεταξύ του παραδοσιακού φιλελευθερισμού και του δημοκρατικού σοσιαλισμού.

Όμως, οι καιροί αλλάζουν, η κοινωνία προχωρά και δημιουργούνται νέες ανάγκες. Κατά συνέπεια, το αίτημα για την επαναχάραξη της πολιτικής με σκοπό να συνδέσει την ελευθερία με την αλληλεγγύη, την προσήλωση στον δημοκρατικό πλουραλισμό και να συνδυάζει τη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς με τον ρυθμιστικό ρόλο του κράτους, ήταν επιτακτικό. Η επικαιροποίηση και η προσαρμογή στα νέα δεδομένα αποτελεί το ιδεολογικό πρόταγμα του Κοινωνικού Φιλελευθερισμού.

Η πίστη στον άνθρωπο, η κατάφαση στην ελευθερία και η προσήλωση στην αλληλεγγύη είναι για τον Κοινωνικό Φιλελευθερισμό οι σταθερές της πολιτικής και κοινωνικο-οικονομικής του φιλοσοφίας που νοηματοδοτούν τις επιλογές του και προσδιορίζουν το περιεχόμενό του. Το παραπάνω τρίπτυχο (άνθρωπος, ελευθερία, αλληλεγγύη) διατρέχει όλες τις επιμέρους πολιτικές θέσεις του Κ.Φ, οριοθετεί τις προσεγγίσεις του τόσο έναντι των υπολοίπων σχολών της φιλελεύθερης σκέψης όσο και έναντι των άλλων ιδεολογικών και πολιτικών ρευμάτων και προσδίδει στον Κ.Φ τη φυσιογνωμία που τον καθιστά μια αυτοδύναμη πολιτική και κοινωνικο-οικονομική θεώρηση.

Οι προτάσεις του Κοινωνικού Φιλελευθερισμού συνοψίζονται ως εξής:

•              I.            Ο Κ.Φ τάσσεται υπέρ της ελεύθερης οικονομίας της αγοράς.
• 
  
•           II.            Θεωρεί αναγκαίο τον ρυθμιστικό ρόλο του κράτους.
• 
  
•        III.            Προσήλωση στη νομισματική σταθερότητα και στη δημοσιονομική πειθαρχία.
• 
  
•        IV.            Προτεραιότητα στη διαμόρφωση μίας συγκροτημένης πολιτικής προώθησης της εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού.
• 
  
•           V.            Δέσμευση για την υιοθέτηση μιας κοινωνικής πολιτικής που ενσωματώνει την κοινωνική δικαιοσύνη, όχι μόνον ως ηθική αλλά και ως οικονομική συνιστώσα.
• 
  
•        VI.            Έμφαση στην ελευθερία του διεθνούς εμπορίου μέσα από συγκεκριμένους κανόνες ρύθμισής του.
• 
  
•     VII.            Έμφαση στη διαμόρφωση ενός σταθερού, ευέλικτου και βιώσιμου παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού πλαισίου με οργανικά αποτελεσματικούς μηχανισμούς ελέγχου, εποπτείας και διαχείρισης κρίσεων στα νέα δεδομένα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.
• 
  
•  VIII.            Αφοσίωση στην υλοποίηση μιας πολιτικής περιβαλλοντικής προστασίας.
• 
  
•        IX.            Κοινωνική δικαιοσύνη με βάση την προληπτική και συστηματική δράση για τη δημιουργία συνθηκών κοινωνικής ασφάλειας και πρόνοιας.
• 
  
•           X.            Έμφαση στο Δίχτυ κοινωνικής προστασίας (παιδεία, υγεία, συνταξιοδοτικό, δικαίωμα στην απεργία αλλά και στην εργασία, καταπολέμηση της ανεργίας κ.λ.π)
• 
  
•        XI.            Πίστη στην Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Το Κοινοβούλιο θεμελιώδης θεσμός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.
• 
  
•     XII.            Προσήλωση στην αρχή της δημοκρατικής πολυφωνίας και στον σεβασμό στους κανόνες δημοκρατικής εναλλαγής.
• 
  
•  XIII.            Έμφαση στη διασπορά των εξουσιών και στην πολλαπλότητα των κέντρων λήψης των αποφάσεων.
• 
  
•  XIV.            Η κεντρική διοίκηση θα πρέπει να ασκεί επιτελικό έργο, λειτουργώντας στα όρια του νέου μεταγραφειοκρατικού υποδείγματος δημόσιας διοίκησης με συντονιστικό και ρυθμιστικό ρόλο.
• 
  
•     XV.            Ενσωμάτωση δομών δημοκρατικού ελέγχου και λογοδοσίας.
• 
  
•  XVI.            Δικαίωμα των πολιτών στην πληροφόρηση
• 
  
• XVII.            Δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής.
• 
  
• XVIII.            Δικαίωμα του πολίτη στη γενετική ταυτότητα.
• 
  
•  XIX.            Αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης χωρίς να αποκλειστεί η ύπαρξη ιδιωτικών εκπαιδευτικών φορέων. Έμφαση στην κοινωνία των μορφωμένων πολιτών.
• 
  
•     XX.            Τάσσεται υπέρ της Ανοιχτής Κοινωνίας.
• 
  
•  XXI.            Ενίσχυση των ενδιάμεσων θεσμών, όπως ο συνδικαλισμός, αλλά σε υγιή μορφή.
• 
  
• XXII.            Ενίσχυση του καταναλωτικού κινήματος.
• 
  
• XXIII.            Μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη της δράσης των Μ.Κ.Ο.
• 
  
• XXIV.            Έμφαση στη σπουδαιότητα της οικογένειας.
• 
  
• XXV.            Τάσσεται υπέρ της ελευθερίας της πίστης.
• 
  
• XXVI.            Πιστεύει στην ιδέα του Έθνους. Απορρίπτει τις απόψεις που αντιμετωπίζουν το Έθνος ως μία φαντασιακά κατασκευασμένη κοινότητα.
• 
  
• XXVII.            Προτάσσει τις πολιτισμικές δυνατότητες της Ελλάδος.
• 
  
• XXVIII.            Έμφαση στον γεωπολιτικό και γεωοικονομικό ρόλο της Ελλάδος.
• 
  
• XXIX.            Προσβλέπει σε μία Ευρωπαϊκή Ένωση υπό ομοσπονδιακή μορφή, την οποία θεωρεί αναγκαία και πραγματώσιμη.
• 
  
• XXX.            Υποστηρίζει την Αειφόρο Ανάπτυξη ως προϋπόθεση για τη συνύπαρξη ανθρώπων και οικοσυστημάτων.

Αυτές είναι, σε γενικές γραμμές, οι απόψεις του Κοινωνικού Φιλελευθερισμού που αφορούν τη διακυβέρνηση μιας χώρας. Σίγουρα υπάρχουν σημεία με τα οποία συμφωνούμε και άλλα που διαφωνούμε. Δέον να σημειώσω ότι ο Κ.Φ ασκεί έντονη κριτική τόσο στον Μαρξισμό όσο και στον Νεοφιλελευθερισμό. Οι προτάσεις του προκρίνουν την ιδέα της Αριστοτελικής μεσότητος και φιλοδοξούν να οδηγήσουν στον λεγόμενο και τρίτο δρόμο ανάπτυξης.  

Κτησίβιος Αλεξανδρεύς