ΕΝΑΜΙΣΗ ΧΡΟΝΟ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΑΜΑΡΑ

Έχουν περάσει 18 μήνες από την ημέρα που ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά, και 6 μήνες απ’ όταν ανέλαβε το σημερινό σχήμα, μετά την κρίση της ΕΡΤ, την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ και τον ανασχηματισμό. Υπήρχαν πολλά ερωτηματικά για το κατά πόσον το νέο σχήμα θα απέδιδε και θα πετύχαινε όπου είχε αποτύχει το προηγούμενο. Κινήθηκαν τότε τεράστιες αντιδράσεις από πολλές πλευρές και για διαφορετικούς λόγους, ήταν όμως κοινή παραδοχή ότι στην ουσία επρόκειτο για μια εντελώς διαφορετική κυβέρνηση με νέα πρόσωπα και μικρότερη κοινοβουλευτική δύναμη. Έχουν περάσει έξι μήνες από τότε, ένα ασφαλές διάστημα για να μπορεί να διατυπωθεί μια ασφαλής κριτική για τον πρωθυπουργό, τους υπουργούς προσωπικά και την κυβέρνηση γενικά.

Δυστυχώς νομίζω πως αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι πρόκειται για μια κυβέρνηση δύο, αν όχι τριών, ταχυτήτων. Ενώ οι εποχές απαιτούν ταχύτητα και εγρήγορση, προσοχή και αποτελεσματικότητα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που βλέπουμε ακριβώς τα αντίθετα. Καθυστερήσεις, αναποτελεσματικότητα, προσωπικές στρατηγικές και παλαιοκομματικές πρακτικές δυστυχώς παρατηρούνται σε καθημερινή βάση από πρόσωπα του κυβερνητικού σχήματος. Την ίδια στιγμή που κάποιοι υπουργοί σκίζονται καθημερινά και αναζητούν λύσεις για κάθε πρόβλημα άλλοι προσπαθούν απλώς να αποποιηθούν των ευθυνών τους και να διασωθούν επικοινωνιακά. Και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που επιλέγουν να ακολουθήσουν προσωπικές στρατηγικές εις βάρος των συναδέρφων τους και κατ’ επέκταση της κυβερνήσεως. Ας αναφερθούμε όμως κατευθείαν σε πρόσωπα.

Υπουργείο Οικονομικών. Δεν είναι τυχαίο που η συγκεκριμένη θέση ανέκαθεν θεωρούνταν ηλεκτρική καρέκλα. Οι υπουργοί Οικονομικών της Μεταπολίτευσης που θεωρούνταν δημοφιλείς είναι μετρημένοι στα δάχτυλα, καθώς έπρεπε πάντα να γίνονται δυσάρεστοι. Πόσο μάλλον σε δύσκολες εποχές σαν τη σημερινή. Το οικονομικό επιτελείο έχει αναλάβει την αποκατάσταση της δημοσιονομικής σταθερότητας και την επάνοδο στις αγορές, που θα σημάνει και την έξοδο από το μνημόνιο και τη δανειακή σύμβαση. Μια διόλου εύκολη αποστολή που συνεπάγεται πολλές δυσάρεστες αποφάσεις. Δεν εκπλήσσει λοιπόν ότι ο Γιάννης Στουρνάρας έχει γίνει στόχος πολλών επιθέσεων, τόσο από την αντιπολίτευση όσο και από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ. Είναι ο εύκολος στόχος για κάθε πλευρά, ο ιδανικός σάκος του μποξ. Παρά τη δύσκολη κατάσταση ωστόσο αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι έχει να παρουσιάσει ορισμένες σημαντικές επιτυχίες. Η επίτευξη καλύτερων του προγράμματος δημοσιονομικών επιδόσεων, η βελτίωση τω μακροοικονομικών δεικτών και [για πρώτη φορά] η αποκατάσταση ορισμένων λαθών της ασκούμενης πολιτικής, όπως η μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση, είναι ορισμένες από αυτές. Το οικονομικό επιτελείο είναι το πρώτο που σε καιρό μνημονίου έχει να παρουσιάσει κάποιες επιτυχίες, όσο κι αν κάποιοι εύκολα το αρνούνται με επιχειρήματα του στυλ «άνθρωποι και αριθμοί». Δε λέει κανείς ότι δεν έχουν υπάρξει λάθη, κατά κοινή παραδοχή όμως το έργο του δεν είναι εύκολο και καλό είναι η κριτική να είναι δίκαιη κι όχι ισοπεδωτική. Δε νομίζω πως αυτοί που τόσο εύκολα κατηγορούν και βρίζουν το Στουρνάρα θα μπορούσαν να αντέξουν τόσο καιρό στη θέση του.

Ένα δεύτερο κρισιμότατο υπουργείο είναι το Ανάπτυξης, με τομέα ευθύνης την πραγματική οικονομία. Ουσιαστικά αποστολή του είναι να επιστρέψει η χώρα σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και να καταστεί ανταγωνιστική. Όπως όλα τα υπουργεία παρέλαβε μια τραγική κατάσταση, με την ύφεση να κυριαρχεί, μεταρρυθμίσεις να έχουν ψηφιστεί αλλά να μην εφαρμόζονται και την αγορά να παραμένει κλειστή και κρατικοδίαιτη. Αν και δεν έχει φτάσει στο ίδιο σημείο με τον υπουργό Οικονομικών ο Κωστής Χατζηδάκης, αλλά και οι υπόλοιποι του αναπτυξιακού επιτελείου, έχουν δεχθεί πολλές επιθέσεις, κυρίως από το συνδικαλιστικό χώρο. Μπορούν να πιστωθούν την προώθηση μεταρρυθμίσεων, όπως το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές, και την προσέλκυση επενδύσεων, έστω και αν σε αυτή τη φάση είναι ακόμα λίγες και επιλεκτικές. Αναμφισβήτητα όμως οι σημαντικότερες επιτυχίες τους είναι η επιτυχής ανακεφαλαίωση του τραπεζικού συστήματος και η υψηλότερη από ποτέ απορρόφηση των πόρων του ΕΣΠΑ, που ξεπέρασε κάθε ρεκόρ. Στασιμότητα ωστόσο παρατηρείται σε μεταρρυθμίσεις όπως το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, η μείωση των τιμών και η διάλυση των καρτέλ. Ουσιαστικά θα κριθούν από το κατά πόσον θα επιτευχθεί ο στόχος της μικρής ανάπτυξης για το 2014, αν όμως δεν βελτιωθεί η κατάσταση στους τομείς της ανεργίας και των τιμών ουσιαστική πρόοδος δε θα έχει υπάρξει.

Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι στην Ελλάδα το Δημόσιο είναι ο μεγάλος ασθενής. Ο τεράστιος δημόσιος τομέας όπου κυριαρχούν η σπατάλη, η αναξιοκρατία και η διαφθορά είναι ο βασικότερος παράγοντας που εμποδίζει την έξοδο από την κρίση. Όταν ανέλαβε τη θέση του υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπήρχαν μεγάλες ελπίδες ότι θα πραγματοποιούσε τις αλλαγές που είχε τόσες φορές υποστηρίξει. Μέχρι στιγμής δε μπορούμε να πούμε ότι έχει ανταποκριθεί στις προσδοκίες. Σίγουρα σε σχέση με τον προκάτοχό του έχει να παρουσιάσει καλύτερα αποτελέσματα. Κατόρθωσε να κινηθούν για πρώτη φορά οι διαδικασίες για την κινητικότητα-διαθεσιμότητα δημοσίων υπαλλήλων και να ξεκινήσει η ανακατανομή του προσωπικού. Ωστόσο δεν έχει να παρουσιάσει τίποτα στον τομέα της συρρίκνωσης του δημοσίου τομέα μέσω κατάργησης οργανισμών, νομικών προσώπων, φορέων κτλ, και δεν έχει νόημα να μειώνεται το προσωπικό χωρίς να μειώνονται και οι αρμοδιότητες. Όσο το ένα προχωρά χωρίς το άλλο η μεταρρύθμιση δε θα ολοκληρώνεται, και όταν μια μεταρρύθμιση μένει μετέωρη έρχεται κοντά στην αποτυχία.

Σε πολύ χειρότερη θέση από τον Κυριάκο Μητσοτάκη ωστόσο θα έπρεπε να βρίσκεται ο υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος. Κατ’ εμέ είναι μακράν η πιο αποτυχημένη φυσιογνωμία της κυβέρνησης. Οι λόγοι είναι πολλοί, ο βασικότερος όμως είναι η αποτυχία του στη διαχείριση της κρίσης των πανεπιστημίων τους τελευταίους μήνες. Δεν είναι μόνο το πραγματικό γεγονός ότι πολλά ιδρύματα παρέμειναν κλειστά επί μήνες και κινδύνευσαν να χάσουν, ή και έχασαν, το εξάμηνο, με ό, τι αυτό σήμανε για χιλιάδες φοιτητές. Είναι κυρίως ο συμβολισμός. Για πρώτη φορά η κυβέρνηση απέτυχε να προστατεύσει την κοινωνία από τις καταχρήσεις των συνδικαλιστών, όπως έκανε σε άλλες περιπτώσεις. Ίσως να επικράτησε, δεδομένου ότι η διαθεσιμότητα εφαρμόστηκε, δεν κατάφερε όμως να αποτρέψει το κλείσιμο των πανεπιστημίων για τόσους μήνες, και αυτό μόνο αποτυχία μπορεί να χαρακτηριστεί. Πάντως για να αποδίδουμε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, η μεγαλύτερη επιτυχία που πιστώνεται το υπουργείο είναι η επιτυχής διεξαγωγή των πανελλαδικών εξετάσεων πέρυσι το Μάιο, όταν με την απειλή επιστράτευσης απέτρεψε τη διεξαγωγή απεργίας.

Αντιθέτως, σχεδόν απόλυτα επιτυχημένη χαρακτηρίζεται η θητεία του Νίκου Δένδια στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Από την πρώτη στιγμή φαινόταν ότι ο συγκεκριμένος υπουργός θα ξεχώριζε. Για πολλούς είναι ο πιο επιτυχημένος. Πρώτη φορά επί των ημερών του η ελληνική Πολιτεία ξεκίνησε μια σοβαρή προσπάθεια αντιμετώπισης της λαθρομετανάστευσης, μέσω της επιχείρησης Ξένιος Ζεύς, ενώ ενισχύθηκε σημαντικά η προστασία των συνόρων και αυξήθηκαν οι επαναπροωθήσεις, με αποτέλεσμα το 2012 να είναι η πρώτη χρονιά που ο απόλυτος αριθμός των λαθρομεταναστών στη χώρα φαίνεται να μειώθηκε. Επίσης επιτυχία αποτελούν οι ανακαταλήψεις δημοσίων κτηρίων, όπως η βίλα Αμαλία, που επί δεκαετίες ήταν κατειλημμένες από αναρχικούς και αριστεριστές, οι επιχειρήσεις εναντίον του παρεμπορίου και η γενικότερη βελτίωση της εικόνας του κέντρου. Υπάρχουν ωστόσο ακόμα μεγάλες περιοχές όπου οι επιχειρήσεις της αστυνομίας δεν έχουν φτάσει, και ο καιρός περνάει. Επιπλέον μεγάλο ερωτηματικό παραμένει η κατάληξη που θα έχει για την κυβέρνηση η λύση που επιλέχθηκε για την αντιμετώπιση της ΧΑ, δηλαδή η επιδίωξη της καταγγελίας της με νομικά κι όχι πολιτικά μέσα. Αυτό είναι ένα ζήτημα που ο Δένδιας έχει εν πολλοίς πάρει πάνω του και από την κατάληξή του θα κριθεί.

Απ’ την άλλη θέλω να αναφερθώ στο κακό παράδειγμα του υφυπουργού  Δημόσιας Τηλεόρασης Παντελή Καψή. Κανονικά ένας υπουργός τέτοιας βαθμίδας δε θα είχε θέση στο δημοσίευμα, ωστόσο η τηλεόραση απέκτησε συμβολική σημασία μετά το κλείσιμο της ΕΡΤ. Η επιλογή τελικά της συγκυβέρνησης με το ΠΑΣΟΚ και του συμβιβασμού για την ΕΡΤ αντί της προσφυγής στις κάλπες για πολλούς σήμαινε ότι η πορεία προς τις μεταρρυθμίσεις, που είχε ξεκινήσει με το κλείσιμο της ΕΡΤ, θα είχε άσχημο τέλος. Συνεπώς η νέα δημόσια τηλεόραση απέκτησε έναν ιδιαίτερο συμβολισμό. Δυστυχώς ο νέος υφυπουργός με τις ενέργειες του κατάφερε να τον καταστρέψει. Κατά κοινή παραδοχή το μόνο που διαφέρει η νέα δημόσια τηλεόραση από την ΕΡΤ είναι το κόστος. Κι όχι επειδή θα επιβαρύνει τον πολίτη λιγότερο, απλώς θα συνεισφέρει περισσότερα στον κρατικό προυπολογισμό. Κάτι είναι και αυτό, αλλά οι μεταρρυθμίσεις δε γίνονται μόνο για εξοικονόμηση. Και ο υφυπουργός δημόσιας τηλεόρασης από όλα όσα έπρεπε να πετύχει [αξιοκρατία, αναβάθμιση ποιότητας κτλ] πέτυχε μόνο αυτό. Είναι από τα μεγαλύτερα δείγματα αποτυχημένων κρατικών αξιωματούχων.

Θα ήταν άδικο να μη γίνει μια ξεχωριστή αναφορά στον υπουργό που έχει αναλάβει το μεγαλύτερο βάρος υλοποίησης του μνημονίου μετά το Στουρνάρα. Ο Γιάννης Βρούτσης στο υπουργείο Εργασίας οφείλει να προχωρήσει την εξυγίανση-εκκαθάριση του ασφαλιστικού συστήματος, ώστε να σταματήσει να αποτελεί μαύρη τρύπα για την οικονομία. Και συγχρόνως έχει να υλοποιήσει τα σκληρότερα μέτρα του προγράμματος. Όπως είναι λογικό έχει εισπράξει επικρίσεις και κατηγορίες από πολλούς. Δυστυχώς, σε αντίθεση με τους άλλους υπουργούς, δεν έχει να παρουσιάσει αντίστοιχες επιτυχίες. Έχει δώσει λύση σε πολλά μικρά προβλήματα, όπως στο θέμα των ΑΜεΑ και των ΚΕΠΑ, και έχει προωθήσει μεταρρυθμίσεις σαν το εθνικό μητρώο ασφαλισμένων και το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ που έπρεπε να έχουν υλοποιηθεί εδώ και δεκαετίες. Δε βαθμολογείται αρνητικά, καθώς η αποστολή του είναι δύσκολη και κάνει μεγάλες προσπάθειες, δυστυχώς όμως αυτό που δείχνει μέχρι στιγμής είναι ότι δεν είναι επαρκής ούτε ουσιαστικά ούτε επικοινωνιακά.

Αναφέρθηκαν ονομαστικά 7 υπουργοί, οι επικεφαλής των κρισιμότερων υπουργείων τη δεδομένη χρονική στιγμή. Παρατηρείται εύκολα ότι μεταξύ τους συγκροτούνται 2-3 ρεύματα. Υπάρχουν αποτελεσματικοί [Στουρνάρας, Χατζηδάκης, Δένδιας], αποτυχημένοι [Αρβανιτόπουλος, Καψής] και μέτριοι [Μητσοτάκης, Βρούτσης]. Το ίδιο φαινόμενο ομαδοποίησης παρατηρείται στο σύνολο της κυβερνήσεως, χωρίς η αναλογία να είναι πάντα υπέρ των αποτελεσματικών. Υπάρχουν πολλά πρόσωπα-βαρίδια που προσφέρουν στο κυβερνητικό έργο μόνο πονοκεφάλους και καθυστερήσεις. Οι αποτελεσματικοί δυστυχώς είναι μειοψηφία, και αυτοί έχουν προσφέρει στην κυβέρνηση όσες επιτυχίες παρουσίασε. Και υπάρχει και ένας μεγάλος αριθμός προσώπων που προσφέρουν ελάχιστα έως τίποτα, τουλάχιστον όμως δεν προκαλούν προβλήματα. Τόσο οι πρώτοι όσο και οι τρίτοι σε εποχές σαν τις σημερινές θα έπρεπε να αποτελούν μειοψηφία.

Και φυσικά βασικό στοιχείο σε κάθε κυβέρνηση αποτελεί ο πρωθυπουργός. Ο Αντώνης Σαμαράς από την αρχή της θητείας του έδειξε ότι έχει δύο στοιχεία που δε διέθετε κανείς από τους προκατόχους του: Αποφασιστικότητα και όρεξη για δουλειά. Τα στοιχεία αυτά δεν τα έχει εγκαταλείψει μέχρι σήμερα. Συνεχίζει να δουλεύει και να προσπαθεί για την επιτυχία της χώρας. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχει επιλέξει, για μεγάλα και μικρά ζητήματα, να παρέμβει προσωπικά και να τα πάρει πάνω του, συνήθως με επιτυχή κατάληξη, ενώ με τους χειρισμούς του στο πολιτικό πεδίο έχει καταφέρει να δώσει στη χώρα αυτό που της έλειπε για χρόνια: Πολιτική σταθερότητα και σχέδιο εξόδου από την κρίση. Και φυσικά ως πρωθυπουργός πιστώνεται τη γενικότερη πορεία της χώρας για όσο διάστημα είναι στην ηγεσία. Στο διάστημα αυτό η χώρα παρουσίασε σημαντικές επιτυχίες, με κορυφαία τη διασφάλιση της παραμονής στην ευρωζώνη και τη διαφαινόμενη αποκατάσταση της οικονομικής της ανεξαρτησίας, μέσω της επίτευξης δημοσιονομικής σταθερότητας, της επιστροφής στις αγορές και της ανάκαμψης της πραγματικής οικονομίας. Υπάρχουν ακόμα πολλά κρίσιμα στοιχήματα, μέχρι στιγμής όμως ο Σαμαράς μόνο θετικά μπορεί να βαθμολογηθεί, τόσο για όσα πέτυχε όσο και για όσα προσπαθεί.

Ίσως όμως ο πρωθυπουργός να είναι αποτελεσματικός, όπως και 5-6 υπουργοί, αυτοί όμως δεν αρκούν για να επιτύχει η προσπάθεια. Οι προκλήσεις είναι πολλές και όσα πρέπει να γίνουν απαιτούν προσήλωση και αποτελεσματικότητα. Οι υπουργοί που δεν αποδίδουν πρέπει ή να αποσυρθούν ή να ξυπνήσουν, εφόσον έχουν δυνατότητες. Ο πολιτικός χρόνος τελειώνει, οι θυσίες αυξάνουν και οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις καθυστερούν. Δεν είναι δυνατόν να πηγαίνουν πίσω την εθνική προσπάθεια κάποιοι την ίδια ώρα που άλλοι έχουν αφιερωθεί ολοκληρωτικά σε αυτήν. Το παρόν σχήμα υπάρχει αρκετό καιρό για να μπορεί να κριθεί, και κρίνεται ότι χρειάζονται αλλαγές. Ας γίνουν πριν να είναι πολύ αργά. Η Νέα Ελλάδα δε μπορεί να περιμένει.

ΣτΣ: Οι αναγνώστες θα πρόσεξαν ότι στο κείμενο δεν υπάρχει καμία αναφορά στο υπουργείο Υγείας και τον Άδωνι Γεωργιάδη. Ο λόγος είναι ότι όσα αφορούν το πρόσωπο του υπουργού εκτέθηκαν πλήρως σε προηγούμενη δημοσίευση στον ιστότοπο με τίτλο «ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΑΔΩΝΙΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ», και κάθε περαιτέρω αναφορά είναι περιττή

ΣΠΑΡΤΙΑΤΗΣ