Το ρωσικό εμπάργκο, η ελληνική θέση και η βασική ευρωπαϊκή αδυναμία

Όλοι γίναμε μάρτυρες την περασμένη εβδομάδα της ρωσικής απόφασης για εμπάργκο στα ευρωπαϊκά αγροτικά προϊόντα (μεταξύ αυτών και των ελληνικών), ως αντίδραση στις οικονομικές κυρώσεις Η.Π.Α και Ε.Ε λόγω της ουκρανικής κρίσης. Και το ακανθώδες ερώτημα που αναφύεται είναι το τι μέλλει γενέσθαι. Ποια θα πρέπει να είναι η ελληνική στάση από εδώ και πέρα, δεδομένης της δύσκολης κατάστασης που βρίσκεται η ελληνική οικονομία, η οποία μόλις ξεκίνησε να αναρρώνει από τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση από καταβολής του νεοελληνικού κράτους. Επίσης, σε ποιες ενέργειες θα μπορούσε να προβεί η Ε.Ε προκειμένου να διασφαλίσει, τόσο τα συμφέροντά της όσο και την ενότητά της.

Εάν κάνουμε μία σύντομη αναδρομή στο ουκρανικό ζήτημα θα παρατηρήσουμε ότι εξελίχθηκε σε πολύ πιο σοβαρό από ότι αρχικά υπολογίζονταν από τη Δύση. Ο λόγος είναι ότι η Ρωσία του 2014 δεν είναι η ίδια από στρατιωτικής άποψης με τη Ρωσία του 2004 (εποχή των πορτοκαλί «επαναστάσεων» Γιουσένκο, Τιμοσένκο), όταν τότε δεν είχε ακόμη επαρκή στρατιωτική ισχύ (όχι ότι τώρα είναι απόλυτα έτοιμοι αλλά βρίσκονται σαφώς σε πολύ καλλίτερη κατάσταση). Κατά συνέπεια θα έπρεπε να συνεκτιμηθεί ιδιαιτέρως η καίρια αυτή παράμετρος, την οποία επέλεξαν να αγνοήσουν οι Ευρωπαίοι (σε αντίθεση με τις Η.Π.Α που ήταν ενήμερες και επεδίωξαν τώρα τη σύγκρουση διότι σε λίγα χρόνια δεν θα είναι αντιμετωπίσιμη η Ρωσία με συμβατικά όπλα). Τα πως και τα γιατί, όμως, αποτελούν άλλη θεματική και όχι στοιχείο ανάλυσης της παρούσης.

Ένα δεύτερο λάθος στο οποίο υπέπεσε η Ε.Ε ήταν η άκριτη επιλογή των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, στην οποία προχώρησαν δίχως να σκεφτούν τα πιθανά αντίποινα της άλλης πλευράς. Κι όμως οι ρωσικές προθέσεις φάνηκαν από την αρχή όταν αποφάσισαν να απαγορεύσουν την είσοδο Αμερικανών αξιωματούχων και παρατηρητών του Ο.Η.Ε τόσο στην Κριμαία όσο και στην Ρωσία. Έπειτα ήρθαν οι απαγορεύσεις στην εισαγωγή Πολωνικών οπωροκηπευτικών και στην εμφάνιση προσκομμάτων στα ρουμανικά προϊόντα. Ήδη, δηλαδή, έδειχναν την οδό των αντιποίνων στην οποία θα στρέφονταν αλλά ούτε και τότε έδειξαν οι Ευρωπαίοι να ξυπνούν από τον λήθαργο τους –να ανιχνεύσουν έστω τις ρωσικές προθέσεις-. Έτσι, μοιραία, φθάσαμε την περασμένη εβδομάδα στον συνολικό αποκλεισμό των ευρωπαϊκών αγροτικών προϊόντων από τις ρωσικές αγορές.  

Το δυστύχημα είναι ότι και σε αυτή την περίπτωση οι μεγάλοι χαμένοι ήταν οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου, οι οποίες δέχονται τα μεγαλύτερα πλήγματα από τη ρωσική στάση, επιτείνοντας έτσι την οικονομική δυσπραγία στην οποία είχαν ήδη περιέλθει. Ο αποκλεισμός μίας μεγάλης αγοράς, όπως η ρωσική, δυσχεραίνει, έτι περαιτέρω, την προσπάθεια ανάκαμψης αυτών των ασθενικών οικονομιών, οι οποίες δεν έχουν την πολυτέλεια να δέχονται τέτοια χτυπήματα. Ακόμη και να υποθέσουμε ότι, αφενός μεν θα αποζημιωθούν από κοινοτικά κονδύλια αφετέρου δε θα υπάρξει μία κάποια απορρόφηση από τις χώρες του ευρωπαϊκού βορρά, αυτό δεν αποτελεί παρά απλή ασπιρίνη σε βαριάς μορφής γρίππη. Ούτε είναι εφικτή η εύρεση νέων αγορών αυτή τη στιγμή, καθόσον χρειάζονται συγκεκριμένες στοχεύσεις και σχέδια επί χάρτου και όχι σπασμωδικές ενέργειες.

Ειδικότερα για την Ελλάδα έχει καταγγελθεί από τους παραγωγούς ότι το ελληνικό κράτος ήταν απών σε οποιαδήποτε προσπάθεια εξεύρεσης αγορών στο εξωτερικό για τα προϊόντα τους. Τι πρωτότυπο αλήθεια! Έτσι κι αλλοιώς μία ζωή ήταν απούσα η ελληνική πολιτεία (θυμίζω τον κανονικό ύπνο ενός αλήστου μνήμης πασοκου υπουργού κατά τη διάρκεια ενός συμβουλίου των υπουργών της Ε.Ε πριν αρκετά χρόνια). Όλα αυτά συμβαίνουν την ίδια στιγμή που σε άλλες χώρες οι εξαγωγές αποτελούν πρώτιστο μέλημα των κυβερνήσεων, οι οποίες φροντίζουν να αποκομίσουν τα μέγιστα δυνατά οφέλη με παραγωγικές συμφωνίες (π.χ χρηματοδότηση αποστολών και διαφημίσεων). Οπωσδήποτε, πάντως, δεν στέκει το επιχείρημα ότι οι παραγωγοί επέλεξαν μόνοι τους τη ρωσική αγορά. Φυσικά και την επέλεξαν αφού από τη μία πρόκειται για μία τεράστια αγορά ενώ από την άλλη έδιναν και καλές τιμές. Αλήθεια ο πρώην υπουργός αγροτικής ανάπτυξης κ. Τσαυτάρης (άλλος ένας πασοκος) τι έπραξε; Απλώς επιβεβαίωσε την κρατική ανυπαρξία. Ας φρόντιζε το κράτος να καταστεί αρωγός και όχι να κρύβεται και να ασκεί κριτική εκ του ασφαλούς.

Αλλά η ελληνική παλινωδία δεν σταματά εδώ. Τον περασμένο χειμώνα ο Υπουργός Εξωτερικών επισκέπτονταν την Ουκρανία προβαίνοντας σε δηλώσεις που τον καθιστούσαν βασιλικότερο του βασιλέως (υπενθυμίζω και πάλι τις απίστευτες ανοησίες που ξεστόμιζε τον περασμένο Αύγουστο όταν κατηγορούσε ασύστολα τη συριακή κυβέρνηση για τη ρίψη των χημικών, κάτι το οποίο δεν αποδείχτηκε, άλλωστε και με την κοινή λογική δεν είχε λόγους να το πράξη, αλλά ποιος έχασε τη λογική για να τη βρει ο Έλλην Υπ.Εξ, άλλος ένας πασοκος για να μην ξεχνιόμαστε). Για να μην αναφερθούμε στην εγκατάλειψη της ελληνικής ομογένειας στην Ουκρανία, το οποίο αποτελεί ακόμη ένα κεφάλαιο που δηλοί την απελπιστική ανεπάρκεια αυτού του «κυρίου» στο συγκεκριμένο πόστο. Εδώ, φυσικά, δέον να επισημάνουμε ότι δεν είμαστε υπέρ της απόψεως που πρεσβεύει την διάρρηξη των δεσμών της Ελλάδος με τους εταίρους και τους συμμάχους της, όπως διάφοροι ανόητοι έσπευσαν να ζητήσουν μετά την επιβολή των ρωσικών εμπορικών κυρώσεων. Αυτό που επισημαίνουμε είναι ότι ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας θα πρέπει, το λιγότερο, να γνωρίζει τουλάχιστον τη σημασία της λέξης. Οι χονδροκομμένες και προκλητικές δηλώσεις ενός τελείως ακατάλληλου για αυτό το νευραλγικό κυβερνητικό πόστο, πολλώι δε μάλλον όταν αντιπροσωπεύει μία μικρή και οικονομικά μαστιζόμενη χώρα, αφενός μεν δεν περιποιούν τιμή στην ελληνική διπλωματία αφετέρου δε (και το πλέον ουσιαστικό) προκαλούν τον αντίπαλο στο να επιβάλλει στη χώρα οικονομικές κυρώσεις (θα μπορούσε πανεύκολα να παρουσιάσει προσκόμματα όπως η καταλληλότητα για βρώση των ελληνικών αγροτικών προϊόντων, το έχει πράξει στο παρελθόν για ασήμαντες αφορμές, το πράττει και τώρα), ο οποίος μόνον ευκαταφρόνητος δεν είναι.

Δυστυχώς για την Ε.Ε, η μεγάλη της αδυναμία είναι πως δεν κατέχει αξιόλογη στρατιωτική ισχύ. Το αποτέλεσμα είναι να σύρεται πίσω από τις διαθέσεις των μεγάλων αντιπάλων (Η.Π.Α και Ρωσία). Με απλά λόγια δεν υπάρχει περίπτωση, ούτε μία στο τρισεκατομμύριο, να μπορέσει να παίξει αποφασιστικό παγκόσμιο ρόλο η Ε.Ε από τη στιγμή που, από τη μία δεν έχει προχωρήσει στην πολιτική της ολοκλήρωση ενώ από την άλλη δεν διαθέτει ένοπλες δυνάμεις, παρά μόνον τις επί μέρους κρατικές. Το αστείο είναι ότι μετά την όξυνση του ουκρανικού έσπευσαν χώρες όπως η Σουηδία, και η Ολλανδία να δηλώσουν την αύξηση των κονδυλίων για τα εξοπλιστικά τους προγράμματα. Όπως φαίνεται, έχουν αρχίσει οι δυτικοευρωπαίοι να συνέρχονται από το κώμα στο οποίο είχαν περιέλθει λόγωι των ηλιθίων αριστερίστικων πατσιφιστικών ιδεολογημάτων, τα οποία κυριαρχούσαν στην ευρωπαϊκή διανόηση (βλέπετε οι θέσεις αυτές δεν αποτελούν αποκλειστικό ελληνικό «προνόμιο»).

Επιπλέον, η Γερμανία (ηγέτιδα στην Ε.Ε, είτε αρέσει είτε όχι είναι πραγματικότητα) διατηρεί εκτεταμένες εμπορικές συναλλαγές με τη Ρωσία και δεν έχει, ούτε εκείνη (πόσο μάλλον η χώρα μας), την πολυτέλεια να επιτρέπει τη διαιώνιση μίας κατάστασης που μεσομακροπρόθεσμα θα τη βλάψει σοβαρά στα οικονομικά της μεγέθη. Ήδη έχουν ξεκινήσει να ασκούνται σκληρές κριτικές τόσο από τον γερμανικό τύπο όσο και από εκπροσώπους της γερμανικής βιομηχανίας σχετικά με την εξωτερική πολιτική της γερμανίδος καγκελλαρίου, η οποία, όμως, δυστυχώς για εκείνην, τη χώρα της και την Ε.Ε δεν έχει και πολλά περιθώρια ελιγμών. Να μην ξεχνάμε, βεβαίως, ότι έβαλαν και οι ίδιοι λίγο χέρι στα γεγονότα της πλατείας Μεϊντάν (παραπομπή στο άρθρο μου για τον Βιτάλι Κλίτσκο). Τέλος, να τονίσουμε ότι οι Η.Π.Α δεν θέλουν να παγιωθεί με τίποτα ο εμπορικός άξονας Βερολίνου-Μόσχας διότι αυτό θα καταστεί τεράστια απειλή για εκείνες. Σύμφωνα με τα γραφόμενα υπό τον Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι στο κλασσικό πλέον βιβλίο του «Η Μεγάλη Σκακιέρα» στη διεθνή κατάταξη των κρατών τόσο η Γερμανία όσο και η Ρωσία εντάσσονται στους λεγόμενους και «Γεωστρατηγικούς Παίκτες», άρα πιθανή συνεργασία τους απειλεί θανάσιμα τα αμερικανικά συμφέροντα.

Εν κατακλείδι, στο σκάκι της ζωής κυριαρχούν ο πρακτικός ωφελιμισμός που λέγεται Αριστοτέλης και είναι ο βασιλιάς, και ο ιδεαλιστικός προσδιορισμός που λέγεται Πλάτων. Είναι προφανές ότι η Ε.Ε θα πρέπει να κινηθεί με βάση τον πρώτο και να σταματήσει να κοιμάται μακαρίως βλέποντας οράματα από τον δεύτερο. Η περίοδος της μεταπολεμικής «αθωότητος» έχει περάσει προ πολλού. Είναι καιρός να παρθούν σημαντικές αποφάσεις στην Ε.Ε αναφορικά με το μέλλον της. Θα προχωρήσει σε περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεών της (με ότι αυτό συνεπάγεται, όπως η δημιουργία πανίσχυρου ευρωστρατού) ή θα βαρέσει διάλυση; Θεωρώ ότι όταν λήξει η ουκρανική κρίση (και δεν εννοώ το πιθανό τέλος του πολέμου στην ανατολική Ουκρανία, αλλά τη συνολική διευθέτηση του ζητήματος) τίποτε δεν θα είναι το ίδιο στην Ευρώπη.  Για τον λόγο αυτό θα πρέπει και η Γερμανία, από την πλευρά της, να αποφασίσει πως θα πορευτεί πανευρωπαϊκά διότι και οι δικές της εμμονές σε παρατεταμένες λιτότητες δεν οδηγούν πουθενά παρά σε πιθανή απόσχιση του νότου και πρόσδεσή του απευθείας στις Η.Π.Α (ή και στη Ρωσία, όπως π.χ η Βουλγαρία που ήδη αλληθωρίζει). Η δύσκολη κατάσταση των ημερών λόγωι του ρωσικού εμπάργκο θα πρέπει να αποτελέσει αφορμή για μία πραγματική ευρωπαϊκή αλληλεγγύη έναντι εκείνων που έχουν πληγεί περισσότερο. Διαφορετικά και αυτό θα εγγραφεί στα αρνητικά για μία μελλοντική ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Σε τελική ανάλυση για πόσο ακόμη θα πρέπει να ανέχονται οι Ευρωπαίοι να τους φέρονται ως τους φτωχούς συγγενείς, όπως η Αμερικανίδα  υφυπουργός εξωτερικών και υπεύθυνη για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας Βικτωρία Νούλαντ που ξεστόμισε το αμίμητο: “f… the E.U.

Κτησίβιος Αλεξανδρεύς