ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΕΤΕΙΟΙ ΣΕ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΑΣΤΥΝΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

 

Μόλις πριν λίγες ημέρες γιορτάσαμε την επέτειο της 25^ης Μαρτίου. Η ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η ημέρα που παραδοσιακά συνδέθηκε με την εθνική επανάσταση του 1821. Η ημέρα που κατέληξε να προσλάβει διπλό περιεχόμενο στην κοινή συνείδηση, αφενός χριστιανικό, ως μια μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης, αφετέρου εθνικό, ως η ημέρα της εθνικής Παλιγγενεσίας. Μια ιστορική επέτειος για να θυμόμαστε πιθανόν τη σημαντικότερη στιγμή του σύγχρονου Ελληνισμού: Την επανάσταση των Ελλήνων εναντίον των Οθωμανών κατακτητών, που λειτούργησε ως απαρχή για την απελευθέρωση μέρους των ελληνικών εδαφών και το σχηματισμό του σύγχρονου ελληνικού κράτους.

Η σημαντικότητα της επετείου αυτής για το έθνος είναι αδιαμφισβήτητη. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι αποτελεί μία από τις μόλις δύο ιστορικές ημερομηνίες για τον Ελληνισμό που επιλέχθηκε να καθιερωθούν ως εθνικές επέτειοι και να εορτάζονται με ιδιαίτερο τρόπο. Παρελάσεις, παραδοσιακοί χοροί, τοπικά έθιμα και παραδόσεις και μαζική συμμετοχή του λαού στον εορτασμό είναι κάποια από τα στοιχεία που την κάνουν να ξεχωρίζει. Αυτά που αντιπροσωπεύει άλλωστε είναι τεράστια, δεν αποτελεί απλώς μια φιέστα επ’ ευκαιρία της συμπλήρωσης κάποιων χρόνων από κάποιο ιστορικό γεγονός. Είναι μια εκδήλωση μνήμης και απόδοσης τιμών, που στόχο έχει όχι μόνο να μην ξεχαστούν ποτέ κάποια πράγματα, να επιζήσουν στη συνείδηση του λαού, αλλά και με τη μνήμη τους το έθνος να διατηρήσει τη συνοχή του, ο λαός να συσπειρωθεί και εν τέλει η ανάμνηση να λειτουργήσει υπέρ και των δύο. Αυτός είναι ο σκοπός και η λειτουργία των εθνικών επετείων.

Δυστυχώς η κρίσιμη και τεταμένη κατάσταση που βιώνει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια επέδρασε και στον εορτασμό της επετείου αυτής. Οι δύο τελευταίοι εορτασμοί έγιναν σε καθεστώς εντελώς διαφορετικό από αυτό που είχαμε συνηθίσει. Πρωτοφανή αστυνομικά μέτρα, αυστηρές συνθήκες φύλαξης, επιστράτευση και των πιο ακραίων μέσων για την τήρηση της τάξης. Για την πραγματοποίηση κάθε παρέλασης προηγήθηκε δημιουργία σχεδίου φύλαξης που περιελάμβανε από απλούς αστυνομικούς μέχρι ελικόπτερα και ελεύθερους σκοπευτές. Μια εικόνα που σίγουρα δεν προξενεί θετικές εντυπώσεις. Αποτυπώνει ένα κλίμα φόβου και ανησυχίας που δεν ταιριάζει με το πνεύμα της επετείου. Παρέλαση υπό κλοιό και ισχυρή αστυνομική προστασία περισσότερο θυμίζει ολοκληρωτικά καθεστώτα που όσοι λαοί τα έζησαν προσπαθούν με κάθε τρόπο να τα ξεχάσουν παρά σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες, όπως θέλει να χαρακτηρίζεται η χώρα μας.

Η διαπίστωση ωστόσο μιας κατάστασης είναι πάντα εύκολη. Νομίζω ότι υπάρχει καθολική συμφωνία ως προς την άσχημη εικόνα που αποτυπώνεται σε μια παρέλαση υπό καθεστώς αστυνομοκρατίας. Η εθνική επέτειος είναι μια εορτή για το έθνος και το λαό, και κάθε περιορισμός της δε μπορεί να είναι καλός. Μια διαπίστωση όμως ποτέ δεν είναι αρκετή. Όποιος επιθυμεί να αλλάξει αυτή η κατάσταση πρέπει να επεκταθεί στην αναζήτηση των αιτιών. Γιατί πρέπει ο εορτασμός της επετείου να πραγματοποιείται υπό τέτοιες συνθήκες;

Ας κάνουμε μια μικρή αναδρομή. 27^η Οκτωβρίου 2011, Θεσσαλονίκη. Ο εορτασμός της δεύτερης μεγάλης εθνικής επετείου, της 28^ης Οκτωβρίου, που στη συμπρωτεύουσα παραδοσιακά γίνεται μία ημέρα νωρίτερα προς τιμήν του πολιούχου Αγίου Δημητρίου. Η παρέλαση πρόκειται να γίνει παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας. Το κλίμα στη χώρα είναι τεταμένο, κυρίως λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης τόσο του κράτους όσο και του λαού. Το καλοκαίρι το μαζικό κίνημα των Αγανακτισμένων είχε φέρει τα πάνω-κάτω, ενώ η απογοήτευση και η οργή ξεχείλιζαν. Επρόκειτο σίγουρα για μία από τις χειρότερες επετείους του ιστορικού ΟΧΙ. Κανείς όμως δε φανταζόταν τι θα επακολουθούσε. Κάποιοι αποφάσισαν να μεταφέρουν αυτό το κλίμα και στον εορτασμό. Χωρίς να υπολογίσουν την ιερότητα της ημέρας επέλεξαν να την αξιοποιήσουν για να κάνουν το ίδιο που έκαναν τις υπόλοιπες 360 ημέρες του χρόνου: Να εκφράσουν την αγανάκτησή τους με τρόπο όσο το δυνατόν πιο έντονο.

Αυτά που επακολούθησαν ήταν απαράδεκτα. Η παρέλαση μετατράπηκε σε διαμαρτυρία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προσωπικά δέχτηκε ύβρεις και αναγκάστηκε να αποχωρήσει, ενώ κάθε έννοια οργάνωσης διασαλεύτηκε πλήρως και επικράτησε το χάος. Η παρέλαση πραγματοποιήθηκε, αλλά με τους πολίτες να βρίσκονται δίπλα στο στρατό και τους μαθητές, ακούστηκαν συνθήματα, ανέβηκαν πανό και μέχρι το τέλος η εορτή του θρυλικού ΟΧΙ είχε μετατραπεί σε κοινή διαδήλωση διαμαρτυρίας, όπως αυτές που βλέπουμε καθημερινά στην Αθήνα. Και 27^η Οκτωβρίου ήταν μόνο η αρχή. Την επομένη, επ’ ευκαιρία του εορτασμού σε όλη την Ελλάδα, το έργο επαναλήφθηκε. Υπουργοί, βουλευτές και λοιποί κρατικοί αξιωματούχοι δέχτηκαν προπηλακισμούς και επιθέσεις από αγανακτισμένους πολίτες, εκδηλώσεις ακυρώθηκαν, και στο τέλος της ημέρας το μόνο που δεν είχε γίνει ήταν να θυμηθούν οι Έλληνες το νόημά της. Την ημέρα της εθνικής επετείου η χώρα έδειχνε να ήταν στα πρόθυρα επανάστασης.

Ήταν η τελευταία φορά που είδαμε εορτασμό εθνικής επετείου χωρίς υπεραυξημένα μέτρα ασφαλείας. Από το Μάρτιο του επομένου έτους τα πράγματα άλλαξαν, και μάθαμε να συνδυάζουμε τις παρελάσεις με τους ελεύθερους σκοπευτές. Για την ασφάλεια των επισήμων, των συμμετεχόντων στις εκδηλώσεις, των εκδηλώσεων, και κυρίως της ημέρας.

Η παρέλαση παρουσία δυνάμεων προστασίας με το λαό απομακρυσμένο μόνο ευχάριστο θέαμα δεν είναι. Ποιος ευθύνεται όμως για αυτό; Ποιος επέλεξε αυτοβούλως να αγνοήσει την ιστορική σημασία της ημέρας και να την εκμεταλλευτεί για να κερδίσει προβολή; Γιατί είναι θλιβερό να βλέπεις μια τέτοια παρέλαση, ακόμα πιο θλιβερό όμως είναι να βλέπεις μια εθνική επέτειο να μετατρέπεται σε διαδήλωση με συνθήματα και πλακάτ. Μια ημέρα που θα έπρεπε να είναι αφιερωμένη στη μνήμη και την απόδοση τιμών να χρησιμοποιείται από κάποιους για μικροπολιτικούς-συνδικαλιστικούς σκοπούς. Και εν τέλει ένας εορτασμός να μετατρέπεται σε απειλή για το κράτος και τη δημοκρατία, τη στιγμή που τότε θα έπρεπε να δείχνουν πόσο ισχυρά είναι.

Ποιος κίνδυνος είναι μεγαλύτερος, η πιθανότητα να μετατραπούν οι εθνικές επέτειοι σε κοινές ημέρες που μπορούμε να κάνουμε τα πάντα, και αν προλάβουμε θυμόμαστε και γιατί γίνονται, ή η πραγματικότητα ότι πλέον η πραγματοποίηση παρελάσεων και εορτασμών θα απαιτεί την παρουσία δυνάμεων ασφαλείας; Καμία από τις δύο καταστάσεις δεν είναι ευχάριστη. Ο λόγος ύπαρξης των εθνικών επετείων όμως είναι συγκεκριμένος, και όταν αρχίζει να εξασθενεί πρέπει να ανησυχούμε.

Δικαίωμα του καθενός είναι να έχει τη γνώμη του και να την εκφράζει όπως επιθυμεί. Δικαίωμά του και να αντιλαμβάνεται την επέτειο όπως του φαίνεται καλύτερο. Κανείς δε μπορεί όμως να παρεμποδίζει το δικαίωμα των υπολοίπων να θυμούνται και να τιμούν. Οι επέτειοι γίνονται για το λαό και το έθνος, για τη μνήμη και την τιμή, και όσοι δε μπορούν να το αντιληφθούν και επιμένουν να την εκμεταλλεύονται επικοινωνιακά μόνο κακό κάνουν. Όποιος λοιπόν αισθάνεται λύπη για την εικόνα αυτή στις παρελάσεις, ας σκεφτεί μέσα του ποιος ευθύνεται για αυτή, και από πότε έχει γίνει μέρος της ζωής μας. Και ας αναρωτηθεί τι μορφή θέλει να έχει ο εορτασμός της εθνικής Παλιγγενεσίας. Μια ημέρα αφιερωμένη στη μνήμη και την τιμή ή μια ευκαιρία για τον καθένα να διαμαρτύρεται και να διαδηλώνει, επ’ ευκαιρία της μεγάλης προβολής που θα εξασφαλίσει;

ΣΠΑΡΤΙΑΤΗΣ