ΠΟΙΟΝ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ ΤΟ ΘΕΜΑ ΗΓΕΣΙΑΣ;

Με αφορμή την ωραία συζήτηση που εκτυλίχθηκε τις προάλλες στην ομάδα μας με θέμα το κατά πόσον έχει έρθει η ώρα να τεθεί και επισήμως το θέμα ηγεσίας στη ΝΔ αποφάσισα να εκθέσω γραπτώς την άποψή μου.

Είναι αλήθεια ότι το θέμα έχει ανέβει και πάλι, τόσο στα ΜΜΕ όσο και στα social media. Οι αφορμές είναι πολλές, ο βασικός λόγος όμως είναι διπλός: Αφενός ότι φαίνεται πως η σύναψη συμφωνίας μεταξύ της κυβέρνησης και των δανειστών είναι κοντά, αφετέρου ότι δεν έχει ξεκαθαρίσει η στάση που θα κρατήσει η αξιωματική αντιπολίτευση απέναντι σε αυτή. Σε συνδυασμό λοιπόν με την τραγική θέση στην οποία φαίνεται να βρίσκεται το κόμμα στις δημοσκοπήσεις το ζήτημα τέθηκε και πάλι. Άλλωστε ο λόγος που είχε αναβληθεί η συζήτησή μέχρι τώρα ήταν ακριβώς η ανάγκη να παραμείνει η παράταξη προσηλωμένη στην εθνική υπόθεση της παραμονής στην ευρωζώνη. Τώρα που αυτό  φαίνεται να λήγει [θα φανεί αν όντως είναι έτσι] ήταν αναμενόμενο η συζήτηση να ανοίξει και πάλι.

Προφανώς αποτελεί πρόβλημα η δημοσκοπική κατάρρευση της παράταξης. Κανείς δε μπορεί να είναι ικανοποιημένος βλέποντας το μεγαλύτερο κόμμα της Δεξιάς να βρίσκεται στο 15%. Το επόμενο ερώτημα όμως είναι ποιος φταίει για αυτό: Ο Σαμαράς ή η ΝΔ σαν κόμμα; Και μήπως ακόμα και αυτή η κατάρρευση στην πραγματικότητα είναι μια ευκαιρία;

Ας κάνουμε την εξής υπόθεση εργασίας. Ακολουθείται η πορεία που ακούγεται και η ηγεσία της ΝΔ, τόσο ο πρόεδρος όσο και η ηγετική ομάδα, αλλάζει στο προσεχές χρονικό διάστημα. Πιστεύει κανείς ότι θα ήταν επαρκές αυτό για να αλλάξει και η δημοσκοπική εικόνα του κόμματος; Αρκούν μερικές αλλαγές προσώπων για να κεφαλαιοποιήσει η ΝΔ τη φθορά που έχει ήδη αρχίσει να έχει ο ΣΥΡΙΖΑ; Δε θέτω το ερώτημα με τη μορφή του ποιος θα μπορούσε να είναι ο επόμενος, αλλά αν όντως χρειάζεται επόμενος. Δε νομίζω ότι πιστεύει κανείς πως το μόνο πρόβλημα του κόσμου με τη ΝΔ σήμερα είναι 4-5 άτομα, και αν εξαφανιστούν αυτά θα επανέλθει. Προφανώς και υπάρχει μεγάλο μέρος του κόσμου που έχει προσωπικό θέμα με το Σαμαρά ή το Σταμάτη ή το Λαζαρίδη ή όποιον άλλο, δεν είναι όμως αρκετό για να καθορίσει τις προτεραιότητες της παράταξης γιατί δε  θα επέστρεφε καν σε αυτήν αν τα εν λόγω πρόσωπα έφευγαν. Συνεπώς μια αλλαγή προσώπων στην ηγεσία σίγουρα δε θα ήταν αρκετή, το μεγαλύτερο αποτέλεσμα που θα μπορούσε να έχει θα ήταν να ανασχέσει κάπως τη δυναμική της κατάρρευσης, και αυτό μέχρι να διαψευστούν οι όποιες προσδοκίες.

Να το δούμε τώρα από την άλλη πλευρά: Πόσο ευρεία είναι η συμφωνία ότι το κόμμα χρειάζεται αλλαγές; Αλλαγές σαρωτικές που θα διαμορφώσουν μια εντελώς διαφορετική φυσιογνωμία, που θα δημιουργήσουν ένα νέο κόμμα, αν όχι τυπικά σίγουρα στην πράξη. Από το καταστατικό και την ιδεολογία έως την οργάνωση, τους μηχανισμούς, τον τρόπο λειτουργίας και φυσικά τα πρόσωπα. Εδώ και χρόνια υπήρχε κοινή παραδοχή ότι τέτοιες αλλαγές ήταν απαραίτητες, ποτέ δεν έγιναν όμως, αναβάλλονταν πάντα με τις ίδιες δικαιολογίες. Δεν είναι η ώρα γιατί δεν είναι ώριμο το κόμμα, δεν είναι η ώρα γιατί δε μπορούμε να χάσουμε δυνάμεις, δεν είναι η ώρα γιατί πλησιάζουν εκλογές, κοκ. Με τέτοια επιχειρήματα ότι οι προτεραιότητες έπρεπε να είναι άλλες αυτές οι αλλαγές καθυστέρησαν.

 Μήπως όμως τώρα έχει έρθει η ώρα για να γίνουν πράξη; Μήπως τώρα είναι η κατάλληλη περίοδος; Τώρα που εκλογές σύντομα δεν πρόκειται να υπάρξουν, τώρα που το κόμμα έχει περάσει οδυνηρές ήττες και η ανάγκη αλλαγών είναι φανερή. Τώρα που στο κάτω-κάτω είναι ώρα να σκεφτείς πως θα πας ξανά προς τα πάνω και όχι πως θα περιορίσεις τις απώλειες. Εξάλλου πόσο κάτω από το 15% θα μπορούσε να πάει η ΝΔ;

Η ΝΔ χρειάζεται ένα μεγάλο ξεκαθάρισμα. Κατ’ αρχάς στο πολιτικό και ιδεολογικό της προφίλ. Σήμερα, ακόμα και με το μικρό της πλέον μέγεθος, παραμένει ένας πολυσυλλεκτικός αχταρμάς χωρίς συγκεκριμένη φυσιογνωμία και ταυτότητα. Είναι ένα κόμμα του ναι μεν, αλλά… Αποφεύγει να παίρνει σαφείς θέσεις όχι μόνο σε πρακτικά και συγκεκριμένα ζητήματα, αλλά ακόμα και σε θεωρητικά θέματα πολιτικής και ιδεολογίας.

Που ανήκει; Στην καλύτερη περίπτωση σου απαντάνε στην Κεντροδεξιά, δηλαδή αρνούνται να καθορίσουν ακριβώς. Στη χειρότερη σου λένε ότι καλύπτει το χώρο από την Κεντροαριστερά έως την Ακροδεξιά, δηλαδή απαντάνε αρνητικά ότι δεν ανήκει στην Αριστερά. Δεν είναι απλά ένα θέμα θέσεως στον πολιτικό χάρτη, όταν δε μπορεί να καθορίσει τη θέση της ιδεολογικά δε θα μπορεί ούτε πολιτικά. Και η αδυναμία αυτή αντικατοπτρίζεται άμεσα στην αδυναμία-απροθυμία να πάρει σαφή θέση για συγκεκριμένα θέματα.

Ακόμα και σήμερα ας πούμε δεν έχει δώσει σαν κόμμα μια σαφή απάντηση αν είναι με την ελεύθερη οικονομία ή με την παρέμβαση του κράτους. Ακόμα και σε αυτό η απάντηση είναι του στυλ ναι μεν, αλλά…  Κοινωνικός φιλελευθερισμός, στοχευμένη κρατική παρέμβαση, ρυθμιστικός ρόλος του κράτους, έλεγχος σε στρατηγικούς τομείς. Όλοι αυτοί είναι όροι και φρασεολογία που έχει ανακαλύψει για να αποφύγει να πάρει σαφή ιδεολογική θέση στην οικονομία. Αυτό όμως έχει ως αποτέλεσμα να μη μπορεί να πάρει σαφή θέση και για πρακτικά ζητήματα όπως η αύξηση/μείωση των φόρων, η μείωση του Δημοσίου με απολύσεις, οι ιδιωτικοποιήσεις κτλ. Σε ζητήματα σαν αυτά πορεύεται ακόμα με σκεπτικό και φρασεολογία μεταπολίτευσης, αφού δεν έχει κατορθώσει ούτε στο ελάχιστο να επικαιροποιήσει και να καθορίσει τις θέσεις της. Σε πολλές περιπτώσεις την έχει ξεπεράσει η πραγματικότητα. Ειδικά ως προς το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων μιλάμε για ένα κόμμα που ως κυβέρνηση έχει προχωρήσει ιδιωτικοποιήσεις και ως κόμμα αποδέχεται το πολύ ένα ΣΔΙΤ! Ή μάλλον, για να είμαι ακριβής, μια «στρατηγική συμμαχία του Δημοσίου με ιδιωτικούς φορείς».

Φυσικά δεν είναι μόνο τα προαναφερθέντα ζητήματα όπου η ΝΔ αρνείται επανειλημμένα εδώ και χρόνια να απαντήσει σαν κόμμα για τη θέση της. Σίγουρα ο καθένας θα μπορεί να σκεφτεί πολλά. Για την οικονομία της συζήτησης δε θα επεκταθώ περαιτέρω, ίσως στο μέλλον σε άλλο κείμενο. Το συμπέρασμα στο οποίο θέλω να καταλήξω είναι πως τώρα που έχει κατά κοινή ομολογία φτάσει στο εκλογικό και δημοσκοπικό ναδίρ της η παράταξη πρέπει επιτέλους να αποφασίσει να ξεκαθαρίσει που ανήκει ιδεολογικά και πολιτικά. Όσο παραμένει στη λογική της πολυσυλλεκτικότητας δεν έχει ελπίδα.

Ο δεύτερος τομέας στον οποίο είναι αναγκαίες αλλαγές είναι ο οργανωτικός-λειτουργικός, και είναι εξίσου σημαντικός γιατί όσο και να επεξεργαστεί την ιδεολογία του το κόμμα ο κομματικός μηχανισμός είναι που θα την κοινωνήσει. Πρέπει να επανακαθοριστεί ριζικά ο τρόπος που λειτουργεί. Δεν επαρκεί ο παραδοσιακός τρόπος της Μεταπολίτευσης, που περισσότερο θυμίζει συνδικαλιστικό παρά πολιτικό οργανισμό, δίνοντας περισσότερη βάση στο φαίνεσθαι παρά στο είναι.

Ένα κόμμα οφείλει να διαθέτει έναν μηχανισμό παραγωγής πολιτικής, με στόχο την αύξηση της εκλογικής απήχησης με πολιτικά μέσα. Ο μηχανισμός της ΝΔ σήμερα χρησιμοποιεί κάθε άλλο μέσο πέραν της πολιτικής. Εκδηλώσεις όπου μοναδικός στόχος είναι να γεμίσουν οι αίθουσες και παράγεται μηδενικό πολιτικό έργο. Κινητοποιήσεις με στόχο αποκλειστικά την προσέλκυση κόσμου, για το photo opportunity ή το καλό πλάνο, χωρίς καν τα συγκεκριμένα άτομα να ανήκουν στον ίδιο χώρο. Συνδικαλιστές που αρνούνται κάθε σχέση με το κόμμα προσελκύουν κόσμο με κάθε μέσο, σε σημείο που οι δικές τους εκλογές αποκτούν μεγαλύτερη σημασία από τις εθνικές. Παράγοντες και παραγοντίσκοι, που ακονίζουν τα μαχαίρια τους, εποφθαλμιούν ο ένας τον άλλο και βάζουν πάνω απ’ όλα την προσωπική τους ανέλιξη. Άτομα με μηδενική πολιτική σημασία, ανύπαρκτα προσόντα και καμία κοινωνική ή προσωπική επιτυχία, που κρατούν το κόμμα δεσμευμένο και το εμποδίζουν να ανοιχτεί και να εξελιχθεί από φόβο μήπως ξεπεραστούν οι ίδιοι και δεν είναι πλέον αναγκαίοι. Οικογενειοκρατία και τζάκια που προωθούν τους δικούς τους και πολεμάνε όσους δεν ανήκουν σε αυτά. Είναι δυνατόν με έναν τέτοιο μηχανισμό το κόμμα να περιμένει να ανακτήσει τις δυνάμεις του;

Τέλος, η βασικότερη κίνηση στην οποία πρέπει να προβεί η ΝΔ προκειμένου να μπορέσει να στοχεύσει ξανά στην εκλογική άνοδο είναι να ορίσει επιτέλους ποιους θέλει να προσεγγίσει. Η εποχή της πολυσυλλεκτικότητας που προσέγγιζε τους πάντες έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Πλέον το κόμμα πρέπει να επιλέξει ποιο ακριβώς κομμάτι της κοινωνίας θέλει να αντιπροσωπεύει. Αυτό φυσικά έχει άμεση σχέση με την πολιτική ταυτότητα που θα επιλέξει. Θα αντιπροσωπεύει κατά βάση τον ιδιωτικό ή το δημόσιο τομέα; Τους συντηρητικούς ή τους φιλελεύθερους; Τους νέους ή τους μεγαλύτερους; Ποιες ομάδες σκοπεύει να βάλει σε προτεραιότητα; Αν δεν καθορίσει πρώτα αυτό και συνεχίσει να στοχεύει στους πάντες με όλα τα μέσα τα αποτελέσματα θα συνεχίσουν να είναι πενιχρά.

Για να επανέλθουμε λοιπόν στην αρχή του άρθρου, ποιον εξυπηρετεί σε αυτή τη φάση η αλλαγή ηγεσίας; Όπως προανέφερα κατά τη γνώμη μου το μόνο που θα προσέφερε είναι προσωρινή ανάσχεση της δημοσκοπικής καθίζησης. Μόνη της μακροπρόθεσμα δε θα άλλαζε τίποτα. Αντιθέτως ο επανακαθορισμός της πολιτικής ταυτότητας και η αναδιάρθρωση της λειτουργίας του κόμματος, όσο δύσκολα κι αν είναι, θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν σταθερότητα και άνοδο.

Αφότου γίνουν αυτά θα μπορούσαμε να μιλάμε για θέμα ηγεσίας. Αν όμως αυτό προηγηθεί, όπως έχει δείξει η μέχρι τώρα εμπειρία, το πιθανότερο είναι οι κινήσεις αυτές να μην πραγματοποιηθούν ποτέ. Οι λόγοι είναι δύο: Πρώτον ότι την αλλαγή ηγεσίας όπως πάντα θα ακολουθήσει εφησυχασμός ότι το πρόβλημα ξεπεράστηκε. Δεύτερον ότι όποιος και να καταφέρει να αναδειχτεί στην ηγεσία θα το έχει κάνει βασιζόμενος ακριβώς στο σύστημα που οι αλλαγές έχουν στόχο να ξηλώσουν. Αντικειμενικά δε θα μπορούσε μετά να τα βάλει μαζί του γιατί θα το χρειαζόταν για να διατηρηθεί. Πως μπορεί μια νέα ηγεσία να ξηλώσει τους παράγοντες και την οικογενειοκρατία όταν σε αυτά έχει βασιστεί για να εκλεγεί; Ή να επανακαθορίσει την ιδεολογική ταυτότητα και τον κομματικό μηχανισμό όταν αυτοί θα τα θέλουν σταθερά; Ακριβώς επειδή θα είναι νέα δε θα μπορεί. Έτσι θα καταλήξουμε να γίνει η κίνηση που από μόνη της δε μπορεί να βελτιώσει την κατάσταση, δηλαδή η αλλαγή ηγεσίας, και οι κινήσεις που θα μπορούσαν να τη βελτιώσουν ακριβώς λόγω αυτής δε θα μπορέσουν να πραγματοποιηθούν!

Εν κατακλείδι λοιπόν, και σε συνέχεια του θέματος που ανοίξαμε προ ολίγων ημερών, άποψή μου είναι πως αν ανοίξει το θέμα της ηγεσίας στην παρούσα φάση μόνο σε αρνητική κατεύθυνση θα μπορούσε να αλλάξει τα πράγματα, δεδομένου ότι υπάρχουν άλλες κινήσεις που πρέπει άμεσα να γίνουν, έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν την κατάσταση, αλλά εφόσον προηγηθεί η αλλαγή ηγεσίας κινδυνεύουν σοβαρά να ματαιωθούν. Το σκηνικό έχει επαναληφθεί πολλές φορές στο παρελθόν, σήμερα όμως πιθανόν να είναι όντως η τελευταία ευκαιρία.

Αποστολή λοιπόν της σημερινής ηγεσίας της ΝΔ για εμένα πρέπει να είναι ακριβώς η δρομολόγηση αυτών των αλλαγών. Είναι μονόδρομος αν θέλουν το κόμμα να έχει ελπίδες ανάκαμψης, έχουν αναβληθεί πολλές φορές στο παρελθόν, σήμερα όμως με την Αριστερά στην εξουσία και τις δημοσκοπήσεις στο 15% η ανάγκη να πραγματοποιηθούν είναι μεγαλύτερη από ποτέ, και πιθανόν να πρόκειται για την τελευταία ευκαιρία. Μια νέα ηγεσία δε θα μπορούσε να τις πραγματοποιήσει. Η υπάρχουσα όμως μπορεί, οφείλει και πρέπει να το κάνει. Είχε την ευκαιρία στο παρελθόν αλλά επέλεξε να την αφήσει για τους λόγους που προβλήθηκαν. Σήμερα είναι η μόνη της ευκαιρία να παραμείνει. Μαζί με την παράταξη

ΣΠΑΡΤΙΑΤΗΣ