Την ηχηρή νίκη του Όχι στο δημοψήφισμα της Κυριακής ακολούθησε ένα κύμα ευφορίας ανάλογο με των εκλογών του Ιανουαρίου. Αισιοδοξία του κόσμου, θριαμβολογία των νικητών και μούδιασμα των ηττημένων. Μαζί η γνωστή αίσθηση που έχουμε πάντα μετά από εκλογικές διαδικασίες, πως όλα τα προβλήματα λύθηκαν. Το κλίμα αυτό εμπόδιζε την εκφορά οποιασδήποτε άποψης εναντίον της κυβέρνησης.
Τα όσα ακολούθησαν όμως το Eurogroup και τη
Σύνοδο Κορυφής της 7/7/2015, για όποιον τουλάχιστον μπορεί να αντιληφθεί
στοιχειωδώς τα δεδομένα και τις εξελίξεις, ανέτρεψαν πλήρως αυτό το κλίμα και
μας επανέφεραν στη σκληρή πραγματικότητα. Κανείς από τους ηγέτες που έκαναν
δηλώσεις μετά τη λήξη της συνεδρίασης δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο Grexit, αντιθέτως όλοι
δήλωσαν πως αυτό είναι αρκετά πιθανό, θέτοντας ως μοναδική εναλλακτική να
παρουσιάσει η Ελλάδα ως το τέλος της εβδομάδας αξιόπιστες και λεπτομερείς
προτάσεις. Ακόμα και πρόσωπα όπως ο Γιούνκερ και ο Ωλάντ, που πάντα αντιμετώπιζαν
αρνητικά το ενδεχόμενο, φάνηκαν άκρως δυσαρεστημένοι με τη
στάση της χώρας και περιορίστηκαν να δηλώσουν πως ελπίζουν να αποτραπεί το
χειρότερο. Εν τω μεταξύ η απάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού σε όλα αυτά ήταν μια
δήλωση κόντρα σε όλους τους υπόλοιπους, μες στο χαμόγελο και την ευδιαθεσία,
όπου δε δίστασε να διαψεύσει ακόμα και τον υπουργό του, ισχυριζόμενος ότι
κατέθεσε τις προτάσεις της χώρας τόσο στο Eurogroup όσο και στη Σύνοδο.
Ήταν τυχαία αυτή η εξέλιξη; Ας θυμηθούμε λίγο την
επιχειρηματολογία που αναπτύχθηκε πριν το δημοψήφισμα για όσα θα ακολουθούσαν,
ανεξαρτήτως αν αυτή ξεχάστηκε σύντομα μέσα στους πανηγυρισμούς του Όχι.
Το δίλημμα του δημοψηφίσματος ήταν ναι ή όχι στο ευρώ, καθώς
σε περίπτωση επικράτησης του Όχι η σύναψη της αναγκαίας για την παραμονή στο
ευρώ οικονομικής-πολιτικής συμφωνίας θα ήταν σχεδόν αδύνατη. Ο λόγος αφορά και
τις δύο πλευρές: Οι Ευρωπαίοι δεν έχουν τη δυνατότητα να στηρίζουν τη χώρα,
είτε δημοσιονομικά με δάνεια είτε τραπεζικά μέσω της ΕΚΤ, αν αυτή δε
συμμορφώνεται με τους οικονομικούς κανόνες της ευρωζώνης. Από την άλλη για την
ελληνική πλευρά ισχύει το ερώτημα: Ήθελε ποτέ η ελληνική κυβέρνηση να
παραμείνει η χώρα στο ευρώ Πρόκειται για μια κυβέρνηση συνεργασίας Αριστεράς
και εθνολαικιστών, δηλαδή επί της αρχής ιδεολογικά αντίθετης στην ευρωπαϊκή
ιδέα και στο εγχείρημα του κοινού νομίσματος, πόσο μάλλον υπό τις παρούσες
ασφυκτικές οικονομικά συνθήκες και με τους ισχύοντες όρους παραμονής. Γιατί να
επιθυμούσε την παραμονή στην ευρωζώνη, και μάλιστα κάνοντας υποχωρήσεις από το
πρόγραμμα και τις πολιτικές θέσεις της;
Η άποψη αυτή, όπως φάνηκε και από το αποτέλεσμα του
δημοψηφίσματος, θεωρήθηκε από τους πολίτες κινδυνολογία και απορρίφθηκε
πανηγυρικά. Και όντως οι αμέσως επόμενες εξελίξεις έδειξαν πως έτσι ήταν.
Αμέσως μετά το δημοψήφισμα ο πρωθυπουργός προέβη σε τρεις κινήσεις για να
δείξει παντού πως επεδίωκε μια συμφωνία: 1. Στο διάγγελμα προς το λαό για το
αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος-2. Στην απομάκρυνση του Βαρουφάκη για τη
διευκόλυνση των διαπραγματεύσεων-3. Στη σύγκληση του συμβουλίου πολιτικών
αρχηγών, όπου υπεγράφη κοινό κείμενο υπέρ της επιδίωξης συμφωνίας. Οι κινήσεις
αυτές ερμηνεύθηκαν από παντού, ως ήταν αναμενόμενο, ως κινήσεις καλής θέλησης
προς τους Ευρωπαίους, καθώς ο πρωθυπουργός καθιστούσε σαφές πως δεν επιθυμεί
ρήξη.
Ως εδώ καλά. Ας συνδυάσουμε όμως τις κινήσεις αυτές με τη
στάση του πρωθυπουργού στη Σύνοδο Κορυφής. Το συνολικό κλίμα την Τρίτη μέχρι το
βράδυ φαινόταν όλο και καλύτερο. Ακόμα και το Eurogroup εξελίχθηκε
καλά, και τα διεθνή ΜΜΕ προμήνυαν αρχή συμφωνίας. Μέχρι που ολοκληρώθηκε η
Σύνοδος Κορυφής, και βαρεθήκαμε να μετράμε ηγέτες να προειδοποιούν για Grexit και
να αποδοκιμάζουν τη στάση της Ελλάδας. Αυτό προφανώς δείχνει ότι η στάση του
Τσίπρα μες στη Σύνοδο δεν υπήρξε και η καλύτερη, δεδομένου ότι κατάφερε να
αντιστρέψει το θετικό κλίμα δύο ημερών. Και η αντίθεσή του με τους υπόλοιπους
ηγέτες φάνηκε ξεκάθαρα στις δηλώσεις που ακολούθησαν, όπου ήταν ο μόνος που
παρουσιάστηκε αισιόδοξος και επιχείρησε λίγο-πολύ να διαψεύσει όλους τους
υπόλοιπους. Ακόμα και τον υπουργό του!
Μήπως η στάση του αυτή είναι ενδεικτική ότι όλο αυτό είναι
μέρος ενός καλοστημένου σχεδίου με στόχο την έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη; Μήπως
οι κινήσεις που έκανε μετά το δημοψήφισμα ήταν απλώς για να δημιουργήσει
εντυπώσεις καλής θέλησης, αφού γνώριζε ότι η αδιαλλαξία των Ευρωπαίων ήταν
δεδομένη; Αν σκόπευε, όπως ισχυρίζεται, να κρατήσει την Ελλάδα στην ευρωζώνη
γιατί δεν εκμεταλλεύθηκε το καλό κλίμα της Συνόδου για να επιτύχει την αρχή
μιας συμφωνίας, παρά φρόντισε [απ’ ό,τι φαίνεται] να εξοργίσει τους υπόλοιπους
ηγέτες; Και γιατί εδώ και δύο ημέρες ο μισός ΣΥΡΙΖΑ [που δεν ελέγχεται από τον
Τσίπρα] έχει ξαμολυθεί παντού να στέλνει μηνύματα υπέρ της δραχμής; Μήπως ο
Τσίπρας δεν αποκαλύπτει τους πραγματικούς του σκοπούς; Πάντως από τη Σύνοδο
φάνηκε ξεκάθαρα πως ούτε οι Ευρωπαίοι είναι διατεθειμένοι, ανεξαρτήτως
δημοψηφίσματος, να κάνουν σπουδαίες υποχωρήσεις, ούτε ο Τσίπρας καίγεται να
παραμείνουμε στο ευρώ.
Για να εκθέσουμε λοιπόν την κατάσταση στην ολότητά της, υπάρχει
ένα σενάριο που προβλέπει ότι η διενέργεια του δημοψηφίσματος ήταν από τα
τελευταία στάδια ενός σχεδίου που εφαρμόζει ο ΣΥΡΙΖΑ ήδη από το Φεβρουάριο με
στόχο την έξοδο από το ευρώ. Δεν είναι απαραίτητα το αληθινό σενάριο, όπως
φαίνεται όμως είναι τελικά πολύ πιθανό. Προηγήθηκαν ενέργειες όπως η δημιουργία
εμποδίων στις διαπραγματεύσεις από κυβερνητικά στελέχη, ώστε αυτές να
καθυστερούν και η αδικαιολόγητη άρνηση εφαρμογής του χρηματοδοτικού προγράμματος
που οδήγησε σε στέγνωμα της οικονομίας. Ακολούθησε η ισχυρή εντολή που πήρε από
το λαό μέσω του δημοψηφίσματος να αποφύγει τα μέτρα λιτότητας και οι κινήσεις
καλής θέλησης που προαναφέρθηκαν. Και μετά οι χθεσινές εξελίξεις, όπου
επιβεβαιώθηκε ότι οι Ευρωπαίοι δεν υποχωρούν. Οι επόμενες κινήσεις, πάντα με
βάση το σενάριο, θα ήταν να εκμεταλλευτεί την αδιαλλαξία των Ευρωπαίων και να
την παρουσιάσει στο εσωτερικό ως αντιδημοκρατική και μη σεβόμενη την εντολή του
λαού, που ζήτησε να σταματήσει η λιτότητα. Κινούμενος λοιπόν με βάση την εντολή
αυτή δε θα παρουσιάσει ως την Κυριακή, όπως απαιτείται, συμφωνία που μπορεί να γίνει
αποδεκτή. Νέο αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις. Η διευρυμένη Σύνοδος Κορυφής της
Κυριακής θα έχει να αποφασίσει για πολλά, και αρκετοί ηγέτες ήδη επεσήμαναν πως
πιθανόν να είναι η τελευταία της Ελλάδας. Αν αποφασιστούν νέες κυρώσεις [πχ
πάγωμα του ΕΣΠΑ], σε συνδυασμό με τη χρηματοπιστωτική ασφυξία που επιδεινώνεται
μέρα με τη μέρα με τις κλειστές τράπεζες, το επόμενο βήμα αναγκαστικά θα είναι
η εγκατάλειψη του κοινού νομίσματος, αφού αυτό θα επιβάλλεται πλέον από την οικονομική
κατάσταση. Που θα βρει καλύτερες συνθήκες ο Τσίπρας για να πραγματοποιήσει την
έξοδο από την ΕΕ, όταν θα μπορεί να την παρουσιάσει στο λαό ως αποτέλεσμα της
στάσης των Ευρωπαίων κι όχι ως δική του επιλογή;
Συνοψίζοντας, αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι συνθήκες που πάνε
να διαμορφωθούν είναι υπερβολικά ευνοϊκές για Grexit, και πολλά από τα δεδομένα
διαμορφώθηκαν αποκλειστικά από τη στάση της κυβέρνησης, της ίδιας κυβέρνησης
που ιδεολογικά είναι εναντίον της ΕΕ και του ευρώ. Θα μπορούσε να αποτελεί
προϊόν ενός σχεδίου; Απεχθάνομαι τις θεωρίες συνομωσίας αλλά δε μπορεί να
αποκλειστεί τίποτα. Όπως και να’ χει θα φανεί τις επόμενες μέρες.
Πρέπει πάντως να τονιστεί ότι σε περίπτωση που ισχύει αυτό
το σενάριο ακόμα πιο ανησυχητικά από τα γεγονότα είναι τα κίνητρα του υποκινητή
του. Αν όντως ο Τσίπρας επιδιώκει το Grexit δε θα είναι το τελευταίο μέρος του
σχεδίου του. Όσο ιδεολογικά αντίθετος και να είναι στην ευρωπαϊκή ιδέα η
συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού είναι σύμφωνη, συνεπώς δε θα μπορούσε
να κινηθεί κόντρα στη θέλησή του απλά για να ικανοποιήσει ένα ιδεολογικό
καπρίτσιο. Μακροπρόθεσμος στόχος του είναι η δημιουργία στην Ελλάδα ενός καθεστώτος
που θα εξασφάλιζε την παραμονή του στην εξουσία και την πολιτική του επιβίωση.
Πολιτικά του πρότυπα αποτελούσαν πάντα ο Τσάβες από το εξωτερικό και ο Ανδρέας
Παπανδρέου από το εσωτερικό. Αντιστοίχως το καθεστώς στο οποίο στοχεύει θα ήταν
συνδυασμός της Βενεζουέλας και της Ελλάδας του ’80, δηλαδή σοσιαλισμός με
επίφαση δημοκρατίας που στηρίζει την επιβίωσή της στο οικονομικό σύστημα. Για
να το επιτύχει αυτό όμως πρέπει πρώτα να του δοθεί η δυνατότητα να δημιουργήσει
αυτό το οικονομικό σύστημα. Μια έξοδος από την ευρωζώνη θα του την έδινε, καθώς
η οικονομία θα χτιζόταν πάλι από το μηδέν. Η δυνατότητα να τυπώνει χρήμα, έστω
πληθωριστικό, θα του επέτρεπε να συντηρήσει, μέσω του δημοσίου τομέα και του
ασφαλιστικού συστήματος, ένα βαθύ πελατειακό κράτος, που σε μεγάλο βαθμό έχει
ήδη δημιουργηθεί. Επίσης την έξοδο από το ευρώ θα ακολουθούσε κύμα φυγής και
κλεισίματος επιχειρήσεων στον ιδιωτικό τομέα, ενώ η απαλλαγή από τους
οικονομικούς κανόνες της ΕΕ θα επέτρεπε στο κράτος να καλύψει το κενό με
κρατικές επιχειρήσεις, ανοίγοντας έτσι ακόμα μεγαλύτερο χώρο για πελατειακό
κράτος και ρουσφέτια. Τέλος, οι δυνατότητες του κράτους να παρεμβαίνει στην
οικονομία μέσω φορολογίας, περιορισμού κεφαλαίων κτλ θα αυξάνονταν ραγδαία,
επιτρέποντάς να τη θέσει υπό τον έλεγχό του και να αποκλείσει κάθε περίπτωση
επανόδου του ιδιωτικού τομέα, με ό, τι αυτό συνεπάγεται πολιτικά.
Με λίγα λόγια, μια πιθανή έξοδος της χώρας από την ευρωζώνη
θα δημιουργούσε τις οικονομικές συνθήκες που θα επέτρεπαν στον Τσίπρα να
δημιουργήσει ένα νέο οικονομικό σύστημα και σε συνδυασμό με την προσβολή
συγκεκριμένων ατομικών και συλλογικών ελευθεριών [πχ το δικαίωμα στην ενημέρωση
και η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης], που κατά βάση βασίζουν το σεβασμό τους στο
σύστημα της ΕΕ, ένα νέο πολιτικό σύστημα στο οποίο η προσωπική του κυριαρχία θα
ήταν βέβαιη για πολλά χρόνια, όπως ο Πούτιν στη Ρωσία, ο Ερντογάν στην Τουρκία
και ο Τσάβες στη Βενεζουέλα. Η δημιουργία μιας σημαντικής μερίδας του πληθυσμού
που θα εξαρτάται οικονομικά από το κράτος σε συνδυασμό με την καταδίκη των
υπολοίπων σε μόνιμη οικονομική καχεξία θα εξασφάλιζε την παραμονή της Αριστεράς
στην εξουσία για δεκαετίες. Μένει μόνο ένα εμπόδιο να ξεπεραστεί: Η έξοδος από
το ευρώ πρέπει να γίνει με ευθύνη των Ευρωπαίων, ο Τσίπρας πρέπει να δείξει ότι
δεν αποτελούσε προσωπική του επιλογή, ώστε να μην εισπράξει και τη δυσαρέσκεια
του λαού, που δηλώνει αναφανδόν υπέρ της ευρωζώνης. Αυτός είναι ο λόγος που
μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν έχει σταματήσει να κάνει κινήσεις
καλής θέλησης απέναντι στους Ευρωπαίους, και να τονίσει με κάθε τρόπο ότι δεν
επιθυμεί τη ρήξη. Τονίζει ωστόσο και κάτι άλλο: Ότι δε μπορεί να δεχτεί νέα
μέτρα λιτότητας. Γνωρίζει όμως πολύ καλά ότι αυτά τα δύο πάνε μαζί. Πολύ βολικό
αν όντως στόχος του είναι ένα Grexit,
να μπορεί να ρίξει την ευθύνη για αυτό στους αδιάλλακτους Ευρωπαίους που δε
σέβονται το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και επιμένουν στα μέτρα λιτότητας…
Δυστυχώς το δημοψήφισμα της Κυριακής πιθανόν αποτελούσε την
τελευταία ευκαιρία να ανατρέψει δημοκρατικά ο λαός το σχέδιο της κυβέρνησης
[πάντα υπό την προϋπόθεση ότι ισχύει το συγκεκριμένο σενάριο, κάτι που θα φανεί
της επόμενες μέρες]. Το ηχηρό Όχι έχει ανοίξει στον Τσίπρα δυνατότητες που δεν
περιορίζονται εύκολα. Ο χρόνος είναι ελάχιστος και ο λαός πρακτικά δε μπορεί
πλέον με κανένα τρόπο να αποτρέψει τη ροή των γεγονότων. Οι μόνοι που μπορούν
πλέον να το κάνουν είναι οι Ευρωπαίοι. Σε αυτούς εναπόκειται να χαλάσουν τα
σχέδια του Τσίπρα και να αποτρέψουν την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη,
Έχουν να διαλέξουν ανάμεσα στην αποφυγή του διαμελισμού της ΕΕ και στη θυσία
ενός κράτους-μέλους με την προοπτική να παραμείνει ενωμένη η υπόλοιπη. Δε
μπορεί να απαιτεί κανείς από αυτούς να κάνουν υποχωρήσεις που θα έχουν
αρνητικές συνέπειες τόσο για την Ένωση όσο και για τις χώρες τους. Το μπαλάκι
ωστόσο είναι σε αυτούς. Οι Ευρωπαίοι εταίροι είναι οι μόνοι που μπορούν ακόμα,
στις τέσσερις μέρες που απομένουν μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής, να αποτρέψουν την
έξοδο της Ελλάδας. Ο ελληνικός λαός την Κυριακή έχασε την τελευταία του
ευκαιρία. Γιατί αν ισχύει το σενάριο που προανέφερα μεταξύ του διλήμματος εντός
ή εκτός ευρώ επέλεξε, ηθελημένη ή άθελα, εκτός.
ΣΠΑΡΤΙΑΤΗΣ
